Mei 1940. Als muren konden spreken: kunst als brug naar menselijkheid

In mei 2025 is het 85 jaar geleden dat het oorlogsdrama in Vinkt diepe littekens naliet. KADE, Cultuur, Erfgoed Deinze, Leietheater, vzw Vinkt mei 1940, Cultuurregio Leie Schelde, en andere partners herdenken deze tragedie met het project Als muren konden spreken. Dit initiatief verweeft kunst en herinnering in een krachtige zoektocht naar menselijkheid in tijden van geweld. Het jaarproject omvat indringende voorstellingen, een podcast en een gloednieuwe website met als hoogtepunt een apotheose in mei 2025. 

“In mei 2025 is het 85 jaar geleden dat het oorlogsdrama in Vinkt diepe littekens naliet”, vertelt Jan Vermeulen, schepen van cultuur. “Om deze tragische gebeurtenissen te herdenken, bundelen KADE, Leietheater samen met de vzw ‘Waartoe de mens in staat is, Vinkt 1940’ en partners hun krachten in het jaarproject Als muren konden spreken. Dit ambitieuze initiatief reflecteert op de dramatische gebeurtenissen in Vinkt en omgeving tijdens de Tweede Wereldoorlog en stelt de vraag: hoe blijven we mens in tijden van conflict en polarisatie?”

Lokale en internationale kunstenaars slaan samen met leerlingen van KADE, bruggen tussen het verleden en actuele thema’s zoals burgerschap, weerbaarheid en sociaal engagement. Als muren konden spreken verweeft kunst en herinnering in een artistieke en maatschappelijke respons die zowel kunstenaars als publiek inspireert en versterkt. 

Vernieuwde website als venster op het verleden 
Gelijktijdig met de start van het project wordt de vernieuwde website www.alsmurenkondenspreken.be gelanceerd. Dit in navolging van www.vinkt.be, al zal dit webadres ook nog steeds werken. Deze website biedt een diepgaande inkijk in de gebeurtenissen tijdens de meidagen van 1940 en vormt een centrale informatiebron voor het publiek.

Een jaar vol artistieke initiatieven
Het jaarproject biedt een breed scala aan activiteiten: De Grooten Oorlog (Spectra), LAMENTO 1945 van Wim Opbrouck, een fietsroute langs historische plekken in Vinkt, een podcast, een magazine en een educatief pakket voor scholen. Op 8 en 9 mei wordt Corpora opgevoerd in Leietheater, een hybride voorstelling die muziek, dans en technologie met elkaar verbindt. Deze unieke co-creatie tussen het internationale collectief Inland Ocean en leerlingen van KADE komt tot stand met de steun van de Nationale Loterij.

Een verbindende missie
“Conflicten zoals Gaza, Oekraïne of de verborgen genocide in de Hoorn van Afrika herinneren ons eraan waartoe de mens in staat is. Als muren konden spreken wil een verbindend project zijn dat ons via kunst, herinneringsmomenten en in-situ projecten aanspoort tot actief burgerschap,” benadrukt burgemeester Rutger De Reu. “Kunst maken en beleven is levensnoodzakelijk, ook in tijden van oorlog en conflict. Ons ultieme streefdoel is om leerlingen uit te dagen en te inspireren tot een creatieve en geloofwaardige kunstbeleving die bijdraagt aan actief burgerschap. Om dit doel te bereiken, slaan de stadsdiensten de handen in elkaar. Net zoals tijdens het succesvolle Emile Clausjaar, bundelen verschillende stadsdiensten opnieuw hun krachten om dit project vorm te geven. Die kruisbestuiving is een enorme meerwaarde voor onze stad en haar inwoners. Met dit nieuwe project zet de stad in op creativiteit, herinnering en samenwerking, om zowel jong als oud te inspireren en te verbinden.”

“Herdenken is niet alleen terugkijken naar het verleden, maar ook een spiegel voor de toekomst. Als vzw willen we ervoor zorgen dat deze gebeurtenissen blijvend onder de aandacht komen. Toen de stad met dit project aanklopte, waren we meteen enthousiast. Met de steun van de Nationale Loterij kwam alles in een stroomversnelling,” legt Jozef Verheye, secretaris van de vzw ‘Waartoe de mens in staat is, Vinkt 1940’ uit. 

Apotheose in mei 2025
Het jaarproject culmineert in een indrukwekkende apotheose in mei 2025, met voorstellingen en tentoonstellingen in Leietheater en op de betekenisvolle plekken van Vinkt. Deze evenementen monden uit in de jaarlijkse herdenking van de meidagen en verbinden het stadscentrum met de deelgemeenten Vinkt en Meigem. 
Zo ontstaat tijdens dit stadsevenement een krachtige artistieke dialoog die zowel kunstenaars als publiek raakt, verbindt en inspireert.

Wat in de toekomst? Dit project wil een blijvende aandacht creëren voor de bijzondere gebeurtenissen van 1940. Daarnaast staat ook bewustwording centraal, ook bij toekomstige generaties. “Als scholenstad hechten we er veel waarde aan dat jongeren de geschiedenis van hun eigen dorp en stad leren kennen. Daarom ontwikkelen we ook lespakketten voor zowel het lager als het middelbaar onderwijs, om actief te reflecteren op het verleden en het heden, met een specifieke focus op oorlogsvoering en de rol van media”, verklaart Nathalie Lambrecht, schepen van Jeugd en Onderwijs. “Zo worden deze lespakketten niet alleen een waardevol educatief hulpmiddel, maar ook een krachtige bron van inspiratie. Ze dagen jongeren uit om bewust, kritisch en weerbaar in het leven te staan.”